بازار آموزش زبان فارسی در دانشگاههای مختلف دنیا و به خصوص آمریکا این روزها بسیار گرم است. یک جستجوی ساده نشان می دهد که چه تعداد از دانشگاههای جهان مشغول به تدریس زبان فارسی هستند. عوامل مختلفی می تواند در شکل گیری این روند دخیل باشند اما مسایل سیاسی قطعاً بی اثر نیست. تب بحث درمورد بنیادگرایی فرقه های اسلامی٬ شیعه شناسی٬ تروریسم مذهبی و ... همه باعث می شود که بسیاری از محافل آکادمیک افراد را به مطالعات شرقی و ایرانی سوق دهند.
سالهاست که در ایران مخصوصاً در شهرهای بزرگی مثل تهران ٬مشهد و شیراز افراد زیادی در سنین مختلف و با اهداف متفاوت به فراگیری زبان انگلیسی مشغول هستند. آموزشگاههای زبان٬ عمدتاً از یک یا چند منبع معتبرو مدرسین مجرب و آزموده مخصوصاً فارغ التحصیلان دانشگاه در رشته آموزش زبان های خارجی برای آموزش استفاده می کنند و زبان آموزان نیز در پایان دوره٬ برحسب نیاز٬ جهت کسب یک مدرک معتبر برای گذراندن یکی از امتحانات استاندارد و بین المللی زبان انگلیسی در یکی از نمایندگیهای معتبر خارجی در ایران یا بخش فرهنگی سفارت های انگلیس و استرالیا اقدام می کنند. باوجود اینکه هیچ سازمان دولتی خاصی مسئولیت نظارت بر کیفیت آموزشی این آموزشگاه ها را بر عهده ندارد٬ اما به لحاظ وجود عرضه و تقاضای زیاد٬ این بازار رونق فراوانی دارد و عامل رقابت در اکثر موارد باعث می شود که مدیران آموزشگاهها مدام در جهت بهره گیری از منابع و متدهای جدید آموزشی و بالابردن سطح آموزش باشند. بدین صورت زبان آموزان چنانچه تلاش کنند و در فراگیری زبان انگلیسی مصمم باشند کم و کاستی ندارند و براحتی می توانند موفق باشند.
اما غیرایرانیهایی که می خواهند فارسی یاد بگیرند چطور؟ آیا آنها نیز می توانند بهترین مدرسه آموزش زبان را در بین پنجاه یا صد مدرسه دیگردر نزدیکی محل کار یا زندگیشان انتخاب کنند؟ آیا مدرسین آنها نیز همه تئوریها ومتدهای آموزش زبان خارجی را می دانند؟ آیا منابع مختلف و جدید آموزشی در اختیارشان هست؟ آیا برای ارزیابی آموخته هایشان امتحانات معتبر و استاندارد به زبان فارسی طراحی شده است؟
به نظر می رسد که مهمترين مشكل در آموزش فارسی٬ نبود يك يا چندين منبع خوب برای اين كار باشد. البته منابع زیادی توسط وزارت امورخارجه تهیه و چاپ شده است . حتی چندین غیر ایرانی نیز مطالعاتشان را در زمینه دستور زبان فارسی نوشته و چاپ کرده اند اما همه این کتابها یک مشکل اساسی دارند. همه ما می دانیم که آموزش زبان در واقع آموزش يك فرهنگ هم هست. وقتی شما انگليسی ياد می گيريد در خلال ياد گرفتن زبان ياد می گيريد كه روابط اجتماعی مردم در انگلستان٬ آمریکا و یا استرالیا چطور است ، جوان ها اوقات فراغتشان را چگونه می گذرانند، روابط مرد و زن چگونه است ٬غذاهای مردم این کشورها چیست و غیره. اصولاً جذابیت های فراگیری زبان هم همینهاست.
نا گفته نماند که همين نكته هميشه برای ياد گيری زبان خارجی در سيستم رسمی آموزش ايران مشكل ساز بوده است. مقامات آموزش و پرورش و دانشگاهی به دليل ملاحظات ايديولوژيك هيچ وقت مايل به تدریس فرهنگ غربی در لابلای متون زبان نبوده اند. لذا تا آنجا که امکان دارد بر حذف مواردی که مغایر با شئونات اخلاقی اسلامی و قوانین جمهوری اسلامی است٬ تلاش می کنند. مثلا تمام واژهایی چون "شراب" و"آبجو" و مفهوماتی چون "دوست پسر و دوست دختر و قرار ملاقاتشان" یا در مواردی سخت تر عکسهای بی حجاب و مواردی از این قبیل را سانسور می کنند.
نگاهی به كتاب های معتبر آموزش زبان در دنيا نشان می دهد كه هر كتاب دقيقاً بر اساس اين كه در كدام كشور و فرهنگ نوشته شده كتابی برای شناخت آن فرهنگ نیزهست. يك مثال ساده٬ تفاوت كتاب های آموزش زبان انگليسی است كه در آمريكا و انگليس نوشته شده اند. سبك آموزش زبان آمريكايی شما را درگير با فرهنگ آمريكا می كند، مناسبات اجتماعی بازتر و نحوه زندگی صنعتی تر آمريكا را به شما ياد می دهد، خيلی در قيد و بند تاريخ و عتيقه جات نيست، با زبان خيلی راحت برخورد می كند و اجازه شكستن كلمات، كوتاه كردن آن ها و خلاصه حرف زدن آمريكايی را به شما مي دهد. اما بر عكس متون آموزش انگليسی كه در بريتانيا چاپ می شود محافظه كار تر است، به ملکه و سلطنت و تاج و تختش و تاريخ اشيا و عتيقه جات اهميت می دهد، صحبت كردن سليس را بيشتر ياد می دهد و غيره.
حالا بر گرديم به آموزش زبان فارسي. مهم ترين ايراد كتاب های فارسی آموز كه من ديده ام آن است كه فرهنگ زندگی ايرانی را به يك خارجی منتقل نمی كنند. متونی كه در خارج از ايران تاليف شده بيشتر سبك زندگی غربی را به فارسی در آورده است. مواد خواندنی آن كمتر مرتبط با ايران امروز است، اگر هم در مورد ايران باشد اسير دام كهنه پرستی است و حكايت از روزگار پر افتخار ما در قرون گذشته دارد. متونی هم كه در ايران تاليف شده باز فرهنگ معاصر و رايج ما را نشان نمی دهد. اين ها اكثراً متونی خشك و بی روح اند كه پويايی جامعه ايران و مناسبات آن را به تصویر نمی کشند.
No comments:
Post a Comment